Αναδημοσιεύουμε, μεταφράζουμε και δανειζόμαστε την εισαγωγή από το LeftEast!
[Η σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι μαζί μας από το 1988, απο τότε που ο – κατά πολύ Αρμένικης εθνικότητας – πληθυσμός αυτής της επαρχίας της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν απαίτησε την ένωσή του με την Αρμενία. Ο ακόλουθος πόλεμος τελείωσε το 1994 με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και μερικές γειτονικές περιοχές του Αζερμπαϊτζάν υπό τον έλεγχο της Αρμενίας και σχεδόν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Από τότε, καθώς το Αζερμπαϊτζάν έχει προσπαθήσει να ανακτήσει τα χαμένα του εδάφη και οι περιστασιακές διαπραγματεύσεις έχουν αποδειχθεί άκαρπες, έχει υπάρξει περιοδική κλιμάκωση της σύγκρουσης – όπως αυτή του Πολέμου των Τεσσάρων Ημερών το 2016, αλλά ποτέ οι μάχες δεν έφτασαν το μέγεθος των μαχών των τελευταίων ημερών, με εκατοντάδες στρατιώτες (και πολλούς πολίτες) νεκρούς από την κάθε πλευρά. Καθώς η εθνικιστική προπαγάνδα και στις δύο χώρες έχει φτάσει σε ακραία επίπεδα και η πολύ μικρή αντιπολεμική δραστηριότητα όχι μόνο χάνεται στο έρεβος του εθνικισμού αλλά τιμωρείται και με συλλήψεις, το LeftEast είναι περήφανο που δημοσιεύει αυτή τη δήλωση νέων αριστερών Αζέρων. ]
Ο πρόσφατος γύρος κλιμάκωσης των εχθροπραξιών μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δείχνει για ακόμα μια φορά πόσο απαρχαιωμένο είναι το πλαίσιο του έθνους-κράτους στη σημερινή πραγματικότητα. Η αδυναμία να υπερβούμε τα όρια της σκέψης που διαχωρίζει τον κόσμο σε ανθρώπους και μη-ανθρώπους βάση της τοποθεσίας γέννησής τους και μόνο, η οποία έπειτα προχωράει στην καθιέρωση υπεροχής των “ανθρώπων” έναντι των απανθρωπισμένων “άλλων” ως το μόνο δυνατό σενάριο για μια ζωή εντός συγκεκριμένων εδαφικών ορίων, είναι ο μόνος κατακτητής με τον οποίο πρέπει να παλέψουμε. Είναι ο κατακτητής του μυαλού μας και της ικανότητάς μας να σκεφτόμαστε πέρα από τις επιβεβλημένες, από τις εχθρικές εθνικιστικές μας κυβερνήσεις, αφηγήσεις και τρόπους να φανταζόμαστε τη ζωή. Είναι αυτή η γραμμή σκέψης που μας κάνει να αγνοούμε τις συνθήκες εκμετάλλευσης της ύπαρξής μας στις χώρες μας κάθε φορά που τα “εθνικά” ζητήματα καλούν να την προστατέψουμε από τον “εχθρό”. Ο εχθρός μας όμως, δεν είναι κάποιος τυχαίος Αρμένος, τον οποίο δεν έχουμε συναντήσει ποτέ στη ζωή μας και που είναι πολύ πιθανό ότι δε θα συναντήσουμε κιόλας. Ο εχθρός μας είναι οι άνθρωποι στην εξουσία, εκείνοι με συγκεκριμένα ονόματα, που έχουν ωθήσει στη φτώχεια και έχουν εκμεταλλευτεί τους καθημερινούς ανθρώπους όπως και τους πόρους της χώρας μας προς δικό τους όφελος για πάνω από δύο δεκαετίες. Έχουν υπάρξει μισαλλόδοξοι έναντι κάθε πολιτικής διαφωνίας, καταπιέζοντας σοβαρά τους διαφωνούντες μέσω των μαζικών συστημάτων ασφαλείας. Έχουν καταλάβει φυσικά τοπία, παραλιακά μέτωπα, φυσικές πηγές, για τη δική τους απόλαυση και χρήση, περιορίζοντας την πρόσβαση στους απλούς πολίτες. Καταστρέφουν το περιβάλλον, κόβοντας δέντρα, μολύνοντας το νερό και πραγματοποιώντας σε μεγάλη κλίμακα “συσσώρευση μέσω αποστέρησης”. Είναι συνένοχος στην εξαφάνιση ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων και αντικειμένων σε όλη τη χώρα. Μετατοπίζουν πόρους από βασικούς τομείς, όπως η παιδεία, η υγειονομική περίθαλψη και η κοινωνική πρόνοια προς το στρατό, παράγοντας κέρδη για τους καπιταλιστές με ιμπεριαλιστικές εμπνεύσεις γείτονές μας – Ρωσία και Τουρκία. Αρκετά περιέργως, όλοι τα γνωρίζουν αυτά. Αλλά καθώς ρίχνεται η πρώτη σφαίρα στη γραμμή επαφής Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, ένα ξαφνικό κύμα αμνησίας τους χτυπάει όλους. Τυφλωμένοι, ακριβώς όπως οι χαρακτήρες στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σαραμάγκο, γίνονται αμέσως αυτοκαταστροφικοί, ζητοκραυγάζουν τους θανάτους της νεολαίας μας στο όνομα της “μαρτυρικότητας” για τον “ιερό” σκοπό. Αυτός ο σκοπός δεν έχει υπάρξει ποτέ τίποτα παραπάνω από μια υπαρξιακή πλατφόρμα που διατηρεί αμφότερες τις κυβερνήσεις του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στη θέση τους και εξυπηρετεί ως δικαιολογία για τη δίχως τέλος στρατιωτικοποίηση των κοινωνιών μαζί με την επιδίωξη για περισσότερη βία και θανάτους.
Παρόλα αυτά, δεν κατηγορούμε τους ανθρώπους: εν απουσία εναλλακτικών ερμηνευτικών πλαισίων ώστε να γίνει κατανοητός ο πόλεμος και η διαμάχη μεταξύ των δύο εθνών, η εθνικιστική ιδεολογία παραμένει αδιαμφισβήτητη. Εάν υπάρχει ένα πράγμα που τα υποχρηματοδοτημένα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα κάνουν καλά, αυτό είναι σίγουρα να διδάσκουν με επιτυχία το μίσος και να διασπείρουν την εθνικιστική προπαγάνδα. Επειδή το μίσος δεν είναι ποτέ αποτέλεσμα ατομικών ψυχών, αλλά δομείται και παράγεται εντός συγκεκριμένων σχέσεων εξουσίας. Σε ένα πλαίσιο όπου δεν υπάρχει απευθείας επαφή μεταξύ του “μισούντα” και του “μισητού”, όσο περισσότερο ο “μισών” ανησυχεί για τα δικά του προβλήματα καθημερινής οικονομικής επιβίωσης εντός του συστήματος που που του αρνείται ισότητα στην αναδιανομή πόρων και υπηρεσιών και συσσωρεύει όλο και περισσότερη μιζέρια, τόσο περισσότερο υπάρχει η ανάγκη να υπενθυμίζεται στο “κοινό που μισεί” να μισεί τον “μισητό” και να αναπαράγεται η έχθρα. Το μίσος πρέπει να εκπληρωθεί. Έκλεψαν τη γη “μας”, λέμε, κι έτσι τους μισούμε. Δεν πειράζει που μάλλον υπάρχουν μυριάδες άλλοι τρόποι για να κατοικηθεί αυτή η γη χωρίς καμία ομάδα να διεκδικεί την αδιαμφισβήτητη ιδιοκτησία της πάνω σε αυτή.
Ο έφηβος αδερφός κάποιου/ας από εμάς κάποτε φώναξε με δέος “Θα δεις έναν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ Αρμένιο;” αφού άκουσε ότι εκκρεμεί μια επαγγελματική συνάντηση με Αρμένιους συναδέλφους στο εξωτερικό. Ας το συλλογιστούμε αυτό, γενιές ανθρώπων έχουν μεγαλώσει σε ένα κενό χωρίς επαφή με εκείνους με τους οποίους συνυπάρχουμε στον ίδιο χώρο για αιώνες. Τι είδους βία κάνει την απομόνωση της ύπαρξης να αντέχεται από το μυαλό και τις δημιουργικές μας ικανότητες; Δε χρειάζεται να πούμε ότι είναι και μια εξαιρετική συνταγή για τον απανθρωπισμό του “άλλου”. Τι μπορεί να είναι πιο εύκολο από το να αποδίδονται όλες οι σατανικές ιδιότητες στους ανθρώπους με τους οποίους δεν έχω έρθει ποτέ σε επαφή στη ζωή μου;
Χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας του Μπισκέκ (1994) που οδήγησε στην παύση πυρός μεταξύ των δύο πλευρών, η Αρμένικη και η Αζέρικη κυβέρνηση έχουν συσσωρεύσει σοβαρές ποσότητες θανατηφόρου οπλισμού, τον οποίο τώρα προετοιμάζουν να χρησιμοποιήσουν η μία ενάντια στην άλλη. Η τελευταία φορά που οι δύο χώρες ήρθαν κοντά σε ένα σύμφωνο ειρήνης ήταν το 2001, κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών συζητήσεων του Κι-Γουέστ με την διαμεσολάβηση της Ομάδας Μινσκ υπό την συμπροεδρία τις Γαλλία, της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά, λόγω των κυρίαρχων εθνικιστικών συναισθημάτων και το γεγονός ότι οι αρχηγοί και των δύο πλευρών δεν ήταν έτοιμοι για συμβιβασμό, οι ειρηνευτικές συνομιλίες απέτυχαν.
Βρίσκουμε εξαιρετική πρόσκληση το να αναζητηθούν τρόποι για να αποφευχθεί ακόμα ένας πόλεμος στην περιοχή υπό τις παρούσες συνθήκες. Παρακολουθούμε την αυξανόμενη και ευρέως διαδεδομένη ρητορική μίσους να κυριαρχεί στην αφήγηση και των δύο πλευρών να κυκλοφορεί με ανησυχητική ένταση, ειδικά όταν πρόκειται για τα τηλεοπτικά κανάλια, επίσημες δηλώσεις ή δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Οι ισχυρισμοί και των δύο πλευρών, που είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα φόβου, αμοιβαίου μίσους και δυσπιστίας.
Οι άνθρωποι που έχουν υποφέρει και υπομείνει από την πανδημία και την οικονομική ύφεση και στις δύο πλευρές, προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τις προσκλήσεις που η ίδια η κρίση έφερε και τώρα, σέρνονται σε μια στρατιωτική διαμάχη που καθυστερεί οποιαδήποτε εν δυνάμει εποικοδομητική επίλυση της διαμάχης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η διατήρηση της διαμάχης απαιτεί επίσης πολλούς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους ώστε οι ελίτ και στις δυο πλευρές να μπορούν να επωφελούνται. Οι στρατιωτικές δαπάνες του Αζερμπαϊτζάν για το 2020 ανήρθαν στα $2.3 δισεκατομμύρια, ενώ στην Αρμενία ο δείκτης είναι στα $634 εκατομμύρια, ποσά που αντιστοιχούν στο 5% του ΑΕΠ και για τις δύο χώρες.
Εμείς, η Αζέρικη και Αρμενική νεολαία, έπρεπε να έχουμε πάρει από καιρό την επίλυση αυτής της απαρχαιωμένης διαμάχης στα χέρια μας. Δεν πρέπει να αποτελεί πλέον προνόμιο των ανδρών με τα κοστούμια, των οποίος στόχος είναι η συσσώρευση κεφαλαίου, τόσο οικονομικού όσο και πολιτικού, και όχι η επίλυση της διαμάχης. Πρέπει να αποτινάξουμε αυτόν τον άσχημο μανδύα του έθνους-κράτους, ο οποίος ανήκει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, και να φανταστούμε και να δημιουργήσουμε τρόπους κοινής και ειρηνικής συνύπαρξης. Για αυτό, είναι πολύ σημαντικό να αναβιώσουμε πολιτικές και από τα κάτω πρωτοβουλίες, που να αποτελούνται κυρίως από καθημερινούς ντόπιους πολίτες, που θα εκκινήσουν ξανά τις ειρηνευτικές συνομιλίες και τη συνεργασία. Εμείς, αριστεροί ακτιβιστές στο Αζερμπαϊτζάν, δεν υποστηρίζουμε με κανέναν τρόπο την περεταίρω κινητοποίηση της νεολαίας της χώρας σε αυτόν τον ανούσιο πόλεμο και βλέπουμε την αποκατάσταση του διαλόγου ως τον πρωταρχικό μας στόχο.
Δε βλέπουμε το μέλλον μας ή την επίλυση της διαμάχης σε περαιτέρω στρατιωτικές κλιμακώσεις και τη διασπορά αμοιβαίου μίσους. Οι πρόσφατες στρατιωτικές συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν έχουν κανένα όφελος για την εδραίωση της ειρήνης στην περιοχή. Δεν θέλουμε καν να φανταστούμε τους κινδύνους του να συρθούμε σε έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας, καθώς καταλαβαίνουμε τι είδους επιπτώσεις θα είχε αυτό για τις κοινωνίες και τις μελλοντικές γενιές. Καταδικάζουμε απερίφραστα κάθε κίνηση που επιμηκύνει τη διαμάχη και βαθαίνει το μίσος μεταξύ των δύο λαών. Θέλουμε να κοιτάξουμε πίσω και να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα για να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη ανάμεσα στις κοινωνίες μας και τη νεολαία. Απορρίπτουμε κάθε εθνικιστική και πολεμοχαρή αφήγηση που αποκλείει κάθε δυνατότητα να ζήσουμε μαζί στο ίδιο χώμα. Καλούμε στη δημιουργία πρωτοβουλιών για την ειρήνη και την αλληλεγγύη. Πιστεύουμε ότι υπάρχει εναλλακτικός τρόπος πέρα από αυτό το αδιέξοδο μέσω του αμοιβαίου σεβασμού, της ειρηνικής διάθεσης και της συνεργασίας.
Υπογράφοντες/ουσες
Vusal Khalilov, Leyla Jafarova, Karl Lebt, Bahruz Samadov, Giyas Ibrahim, Samira Alakbarli, Toghrul Abbasov, Javid Agha, Leyla Hasanova, Toghrul Mashalli, Laman Orujova, Loghman Gasimov, Vahid Ali, Lala Darchinova, Gumru Aliyeva, Nijat Eldarov, Alyosha
